THINHUNNAK (ANGER): I SUM !! (Control your anger)

A tlangpi in, “dawtnak le huatnak” hi minung nih kan ngeihmi lakah a thawngbikmi, thinlung uktu an si.  ‘Tung le Le’ bantukin ralkah in an kalnak lam aa dangmi an si fawn. Dawtnak nih thinlung a damter lioah huatnak tu nih cun thinlung zawtnak a chuahter. Huatnak cu thinhunnak (anger) in aa thok i cucu minung caah a thalo bikmi, nunnak tiang a hrawk khotu thil asi.
Thinhunnak nih lungretheih zawtnak (depression) tiang a chuahter khawh. Cun, taksa (physical), thinlung (emotional) le khuaruahnak  (mental), lawng si loin kan thlarua (spiritual); Pathian he kan ipehtlaihnak tiang, a hrawh khawh. Lungretheih zawtnak (depression) hi a tlangpi in thinhunnak in a thokmi asi. Cu, thinhunnak cu thil hmete in aa thok khawh bantukin thil nganpi zongin aa thok khawhmi asi. Cucaah, mi pakhat khat an thin kan hunter hna lo a biapi bantukin kan thinhun tik zong ah kan thinlung kan kilven/uk khawh (control) a biapi ngaingai. Zeicatiah, hi thinhunnak nih hin chankhat hnu chankhat, kan techin fapar chan tiang, a hnguh khawhmi asi.
Thinhunnak hi zeitlukin tih a nung?
Thinhunnak nih kan taksa, thinlung, ruahnak le thlarua zeitluk in dah a hrawh, ti hi fiangte in hngalh khawh le hmuh khawhmi asi lo. Asinain, kan thinhun tikah kan chiakha; ruah lo ding, chim lo ding le tuah lo ding vialte kan tuah tawn. Voikhat thinhun isum khawh lo ruangah nulepa a that mi zong tampi an um. A chir than lomi ahohmanh an um fawn lo. Hlanlio, pi le pu chan ah thinhun ruangah innzuat satil le arva tiang ithahpiak i chiatserh in, vawlei tiang a rak baar mi an um tawn. Cu nih cun, techin fapar chan tiangin irem lonak le chiatkhatnak a chuahpi. Hi vialte aa thoknak a hram taktak cu, thinhunnak asi ko.

Thinhunnak nih a chuahpi mi zawtnak ruangah sizung a phanmi an tlawm ti lo. Thinhunnak nih pawpi hmatnak (ulcers), thikai zawtnak (high blood pressure), rilpi phin zawtnak (colitis), hliahcang fah zawtnak (arthritis), lung zawtnak (heart trouble), lufah zawtnak (headaches), kal zawtnak (kidney stones), chiatkhatnak le zawtnak dang tampi a chuahter khawh. Khuaruahhar asi rihmi cu, ngaihthiam khawh loin kan thinhun pengnak nih ‘mitmal zawtnak, mitrawh zawtnak’ (glaucoma) a chuahter mi hi asi. Kan thinhun tikah kan mit a mui, khua kan hmu kho lo. Cucu, caan sau a rauh tikah, kan mit khua hmuhnak tiang a hrawh dih.

Thinhunnak nih Thlarau ngaih zong a chiatter. Khrihfa pakhat nih Thlarau ngaihchiatter buin inomh khawh asi lo. Paul nih Efesa 4:30-32 ah fiang tein a kan cawnpiak. Zeitindah Thlarau cu a ngaih kan chiatter khawh? tiin biahal sisehlaw, kan chimning aa dang cio lai—lainawn ruangah, nuva sualnak ruangah, fir ruangah, …. a phunphun kan chim cio lai. Asinain, Paul nih fiangte in a chimmi cu, thinhunnak (anger) ruangah asi. Thinhunnak nih bia thalo chimnak, volhpamhnak, chiatkhatnak, huatnak, ngaihthiam duhlonak te hna a chuahpi/a hrin. Pathian ta kan si hmelchunhnak le luatter mi kan sinak aamahkhannak a kan tuahpiaktu ‘Thlarua’ hmanh kha a ngaih a chiatter khawh. “Ahohmanh, Thlarau a ngaihchiatter mi cu ngaihthiam asi lai lo,” (Mk 3:29; Lk12:10). Khrihfa tampi nih thlarau raldohnak ah kan sungh biknak cu ‘thinhunnak’ asi. Thintawi mi hi Pathian zong nih a hmanning hna a tlawmdeuh pinah a nunchung aa nuam kho lo.

Kan thinhun tikah kan pawngkam sual kan phawt tawn. “Nu pakhat cu pasal pali a ngei. Ka pasal an thalo tiin sual a rak phawt lengmang hna caah a thar aa thleng lengmang nak asi. A donghnak i fiangte in a chimmi cu, ‘ka pasal a hmasabik kha a rak thabik ko’ a ti.” A thinhunnak kha midang le pawngkam a rak puh lengmang nain a thinhunnak aa thoknak taktak cu amah kha a rak si. Caan tampi cu mi he kan isikmi, mi cungah kan thinhunmi, mi kan ngaihthiam khawh lomi te hna hi pawngkam ruangah si loin ‘kan mah thinlung piahtana (problem)’ a rak si tawn.
Pathian nih a damh khawh
Mi tampi cu thinhun kan duhlo zongah kan thinhung, kan i uk/ven kho lo. Kan isum kho lo. Kan thinhun tikah bia thalo chim kan ifoih tuk. Kan mawh hlei lo, Paul zong nih a rak chei ve lo. Thatnak tuah a duhmi tuah kho loin tuah a duhlomi thatlonak tu kha a tuah ve tawn.         

Asi ah, thinhun loin kan um kho peng maw? Um kho naisai hlah! Kan nupi, kan pasal, kan fale, nu le pa, kan hawikom, kan company, kan sianginn, kan darling, kan innpa le kan umnak vawlei tiangin thinhunnak an si kho dih. Ahohmanh nih thinhunnak cu kan hrial kho cawk lo.

Zeitindah kan tuah ne lai?  Pathian lawnglawng nih a kan bawmh khawh. Pathian bawmhnak cu kan nunnak in kan tep khawhnak dingah:

a. Na thinhunmi hi sual asi caah iphuang: -Thinhunnak ‘a ruang’ na kawl peng chung poah cu na thinhung peng lai. Thinhun cu sual asi, timi ruat peng law, isum.
b. Na thinhun in na sualnak kha Pathian sinah ap: -Na thinhun ruangah na sualnak kha Pathian na ap a randeuh ahcun teinak na hmuh a rangdeuh ve lai (I John 1:9).
c. Na thinhun tawnmi ziaza kha lakpiak dih dingin Pathian sinah bawmh hal: -Kan thinhunmi hi Pathian nih a kan duhpiakmi asi lo caah lungthiang tein bawmh kan hal ahcun teinak a kan pek hrimhrim lai (I John 5:14-15).
d. Pathian zaangfahnak, vel le thawnnak ruangah lawmhnak bia chim: -Pathian min in ka tei cang, timi kha nifatin na nunnak in na langhter khawh izuam.
e. Thlacam: -Thlacam in Pathian sinah bawmh hal peng.

Chikhatte ah kan tuah khawh colh lai, tinak asi lo. Duhsah tein teinak leiah kar kan hlan lai. A thinhun fawimi kan thinlung le ruahnak kha kan remh lengmang lai. Na cungah a tlung ballomi thinhunnak hmanh na tong kho. Asinain, teinak cu Bawipa ta asi, timi philh hlah. Kan tuah tawnmi thatlonak vialte tei khotu Pathian thawnnak cu kan caah a um zungzal. Kan pumsa duhnak si loin Thlarua hruaining in kan kal ahcun, thlarau theitha tampi kan tlai lai (Gal 5:22).
 
“Lungthin dang ka pek hna lai i an chungah thlarau thar ka khumh lai; an pum chungin lung bantukin a hakmi lung an ngeihmi kha ka chuah lai i titsa bantukin a nemmi lung kha ka pek hna lai” (Ezekiel 11:19). Thinhunnak kan tei khawh tikah taksa, thinlung, ruahnak le thlarau lei in mi dam kan si. Cu nih cun, nangmah an damter lawng siloin na chungkhar, na khua, na tlang, na peng le miphun dihlak a damter lai.     
Na Thin I Sum!!

Chirhchan laknak:
  • Adams, Jay. E. Competent to Counsel. Nutley, N.J.: Presbyterian and Reformed Publishing Company, 1971.
  • Adolph Paul E. Release from Tension. Chicago: Moody Press, 1956.
  • Arieti, Silvano, ed., American Handbook of Psychiatry, 2 Vols. New York: Basic Books, 1959.
  • Beck, Aaron T. Depression: Causes and Treatment. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1967.
  • Brandt, Henry R. and Homer E. Dowdy, Christians Have Troubles, Too. Old Tappan, N.J.: Fleming H. Revell Company, 1966.
  • Cammer, Leonard. Up From Depression. New York: Pocket Books, 1971.
  • Christenson, Larry. The Christian Family. Minneapolis: Bethany Fellowship, 1970.
  • Haggai, John Edmund. How to Win Over Worry. Grand Rapids: Zondervan Publishing House, 1959.
  • Hallesby, O. Temperament and the Christian Faith. Minneapolis: Augsburg Publishing House, 1962.

Post a Comment

0 Comments