Paul nih Macedonia a um lioah maw, a phanh hlan ah dek (I Tim 1:2) a tialmi si dawh

Paul nih Macedonia a um lioah maw, a phanh hlan ah dek (I Tim 1:2) a tialmi si dawh

asi. Efesa khrihfa bu zohkhenhtu dingah Paul nih Timote a chiah/fial. Hi lioah buaibainak nganpi khrihfa bu ah a um. Cucu cawnpiaknak hmanlo (false teaching) asi (I Tim 1: 3). Cawnpiaktu diklo pawl nih nupawl le abikin nuhmei sinah bia an rawnh hna. An lung an laak khawh hna. Cun, nuhmei pawl hi rum ngai dawh an rak si caah ‘cawnpiaktu diklo pawl kha an bawmh hna (an sponsor hna). A cheukhat nuhmei le bang cu Satan hnu an zultu ah cang phah (I Tim 5: 15). Cun, nuhmei no deuh pawl kha inn khat hnu inn khat ah an kal/vak, bia diklo le chim lo ding zong an chim dih. Cu ruangah Paul nih va ngeih dingin a forhfial phah hna (I Tim 5:14-15; Titus2:4).

Asinain, cawnpiaktu diklo pawl nih cun va ngeih kha an kham hna. Va ngeih a herh lonak kong kha an chim. Aruang cu, nuhmei pawl va an ngeih dih ahcun bawmtu (sponsor) kan ngei ti sual lai lo, ti an phaang (I Tim 4:2-3). Cawnpiaktu hmaanlo pawl nih nuhmei pawl an lung duhning in an cawnpiak khawhtuk hna tikah nuhmei pawl zong a luarpar an kai. Nawlngeih duhnak thinlung an ngei. Nuhmei kan tikah nuhmei asi lomi zong an um ve thiamthiam. An va le rian an tuan karah ‘cawnpiaktu diklo’ pawl nih an rak len hna, an rak cawnpiak lengmang hna. Cu ruangah cun, Pa/an va cungah nawlngeih an itim cang. Zapi pumhnak ah cawnpiaktu bantukin um an duh ve cang. 

Hi zawn ah hin  Paul nih nu nih cawnpiak a duhlo siloin cawnpiaknak diklo an theihmi kha zapi pumhnak ah ‘bala…bala’ (pakpalawng bia) an chim dingmi kha a hmuhchung ruangah asi deuh. Cu ruangah cun nu cu zapi pumhnak ah a daiziar awk asi, a tinak asi. Corinthian Khrihfa bu zongah an rak buai bal ve. Nain, Corinthian khrihfa bu ah an rak buaimi cu ‘holh theihlo’ kongah asi. A hram aa thoknak cu ‘cawnpiaknak diklo/hmaanlo’ ruangah an si veve (I Cor 14:33-34). Paul nih nu lawng cawnpiaktu ah a duhlo siloin a diklomi cawnpiaknak a phurtu pa pawl (false teachers) pawl zong kha a ti ve thiamthiam hna. Timote sinah ‘cawnpiaknak hmaanlo cawnpiaktu kha ngolter’ dingin a cah ta ve (I Tim 1: 3-4). Cu nih a langhtermi cu Paul nih nu pawl lawng a huat hna siloin cawnpiaknak hmaanlo kha a huat asi deuh, kan ti khawh. 

Cun, Paul nih ‘dai tein um ziar’ a timi ah hin nehsawh zawmhtaih in nu an niamnak a chim duhnak asi fawn lo. Va le cungah nun i apnak (submission) tu kha a chim duhnak asi. Efesa 5:22 ah ‘nupi le nan vale tangah idor u’ ati bantuk kha a chim duhnak asi. Cucaah cun, nuhmei no/hngakchia deuh pawl zong kha va/pasal ngeih a fial nakhna asi. Pasal an ngeih ahcun an vale tangah an idor lai, ti kha Paul nih a fian. 

Cucaah, I Tim 2 le I Cor 14 hna hi an biafang sullam (literal meaning) bak lak loin biafang hnu ah hin zeibantuk thil dah a rak cang? timi zoh thiam hi a biapi ngaingai. Phundang in kan chim ahcun Baibal cacaang pakhat te lakin theology kan ser colh kho lo. A hnulei background tampi zoh a hau. Cucaah, a fiangmi cu Paul nih ‘nu cu cawnpiaktu si awkah a duh hna lonak, nawlngeitu si ding zongah a duh hna lonak, le dai tein um ding lawngah a duh hna nak kong hi,’ Paul chan lio thok in atu chan le a ra dingmi chan vialte ah a chuak dingmi nu poahpaoh nih an zulh ding phungphai ah chiahmi le sermi asi hrimhrim lo. Khrihfa bu poah poah zong nih kan zulh awk asi hlei lo. Zeicatiah, a cunglei kan tial cang bantukin cawnpiaknak hmaanlomi ruangah a si deuh. Mah balte nihin khrihfa bu cio nih kan iralring dingmi cu piangtharmi pastor le piangthar lomi pastor te hna hi an si ve. Paul nih  I Tim 2:11-12 le I Cor 14:33-35 ah a chimmi hi a ningte bakin kan zumh asi ahcun Gal 3:28 i a chimmi hi teh zeitindah kan tuah ne lai? Amah le mah kan eltermi pei a lawh ne hnga cu? 

Nihin Asian ram pumpi le khrihfa bu kip zoh tikah nu hi zeitlukin dah an biapi le rian an tuan kho, kan hmuh ko hna lai. Baibal chung ah Deborah, Esther, Marry le a dangdang, Pathian nih a hmanmi tampi an um ko. 

Vawlei politik lei kan zoh tik zongah ram tampi cu nu nih ukmi le hruaimi an si ko. Fimthiamnaklei kam zongah nu hi a cungbik tlangah an itel kho thiamthiam.

Kan Lai phungthluk, “Nupi vuak awk, darkhuang chumh awk’ ti bantuk hna kha cu nihin Zabu 21^st  ahcun hmaan dawh asi ti lo. 

Ordination pek le pek lo tu cu Khrihfa bu nih zeibantuk mu dah an ngeih timi ah aa hngat kho men? Nain a cunglei nih a langhtermi cu ‘nu le pa kan itluk an si ve ko’ tihi. 

Bibliography
 
Arthur, John Mac. Church Leadership. Panorama City: Grace To You, 1989.

Hendriksen, William. New Testament Commentary: Thessalonians, Timothy and Titus. Grand Rapids: Baker Book House, 1989.

Trebilco, Paul and Simon Rae. I Thimothy: Asia Commentary. ed., by Bruce J. Nicholls. Bangalore: TBT, 2009.