Jesuh:Vailam Cungah A Thi Taktak Maw? Aa Thihter Dah? (Did Jesus really die on the cross or a sham?)

 Crucifixion Details of the Resurrection of Christ - Josh.org

Jesuh:Vailam Cungah A Thi Taktak Maw? Aa Thihter Dah?(Did Jesus really die on the cross or a sham?)

Muslims pawl nih Jesuh vailam cung an thlai ah khan a thi taktak lo. A tha dih caah a thi mi a lo, an ti. A taktak ah cun a thi lo caah a zaam i India ram, Srinagar, Kasmir ah caan saupi a um hnu ah a thi i an phum, an ti. Nihin tiang zong, Srinagar, Kasmir ah cun Jesuh thlan cu a um taktak ko, ti a si. Cucaah cun, “Nan Pathian a zaam, India ram ah a thi,” tiah Muslims pawl nih an chim tawn. Cun, cheukhat Muslims nih Jesuh kha vailam cung hrimhrim ah an thlai lo. A ral hna nih vailam ah thah dingin timhtuahnak an ngei ko nain Pathian nih a khamh caah an that kho lo. A mah he aa lo tuk mipa kha Jesuh ah an ruah sual i Rom ralkap pawl nih an tlaih i vailam cungah an thah. A thi mi kha Jesuh taktak cu a a rak si lo, an ti (Quran 4:157). 

 

Ahmadiyya Muslims dirhtu, Mirza Ghulam Ahmad chimning ah cun, Jesuh cu kum 120 a si ah India ram Srinagar, Kashmir ah a thi, a ti. Catial thiam, Khwaja Muhammad Azam Didamari (1741) zong nih mithiang Yuz Asaf (Jesuh) an phumnak kong le ramdang siangpahrang a si, an tinak kong a tial ve. Muslim pa Ghulam Ahmed Rabbi zong nih Jesuh vailam cung a thih lonak kong phun 65 in a fehter ve. Kum 1929 lioah, D.H. Lawrence nih Jesuh cu Egypt ram ah a zaam i cu kaa cun Isis (tlangbawi nu) he an duh i can saupi khua an sa ti, tiah a tial ve. Cun, Hindu biaknak ah thlarau leiah pa can ah an izoh ve mi Meher Baba (1894-1969) nih cun, Jesuh kha vailam ah an tah ko, asinain a pumsa cun a thi lo, a thlarau le a ruahnak balte cu Nirvikalp Samadhi timi (Pathian sinak) chungah ah a lut. Cun, a nithumnak nii ah a lung a hon fim tik ah, a thli tein a zultu cheukhat (Bartholomew le Thaddeus an si lai tiah a zumh) he nichuahlei ram ah an zam i India ram an hong phaan. India ram an phanh hnu ah Jesuh cu Kawlram, Yangon (Rangoon) khua a phaan i caan tlawmpal zong a caam. Cu hnu ahcun India ram chaklei, Kashmir cu a phaan i a um thai. Vawlei a rat hnawh chan a rian vialte a tuan dih hnuah a taksa pum a chiah tak i Kashmir ah cun profet hna he an phum ti hna, tiah a ti. 

A. Sii lei thiamnak nih Jesuh thihnak a fehter

Biahmaithi ah Muslim pawl le Hindu cheukhat nih Jesuh Khrih an hmuhning le a thihnak kong an zumhning ka von langhter cang. Vailam cungah thih dawh in an zum hrimhrim lo. Aa thihter a ti na, a zaam a ti na, vailam cungah thlai mi cu Jesuh taktak a si lo a ti na, an si. Jesuh cu Judah mi sinah nichiar ti awk in synagogue ah thawngtha bia a chim. Zeiti hmanh in Rom ralkap pawl le Judah tlangbawi upa hna nih khan an palh hrimhrim lai lo. Cucaah, Jesuh an palh caah midang an thah, timi cu sullam ngeilomi a si. Jesuh Khrih temtuarnak cu pakhat hnu pakhat in ka von langhter hna lai i nun khawh ding a si hnga maw, ti zong an kan fianter ve lai dah? 

1. Vailam an tah hlan, a temtuarmi 

a) A thlan thi in a chuak: Zaanriah an khim hnu khan a si, a zultu hna he Olive tlang an kai khah. A kalnak hmun taktak cu Gethsemane dum, tiah theih a si. Zaan khuadei deng thla a cam. A ton dingmi harnak vialte a theih chung cang va si kaw, tihphaannak tampi a ngei cang lai, cu nih cun thinlunglei in zawtnak a chuahpi cang. Gethsemane dum i thla a cam i a tonmi kha thinlunglei zawtnak le lungretheihnak sawhsawh a si ti lo (psychological stress). A um tuning kha sii lei thiamsang nih ‘hematidrosis’ tiah an auh. Cucu, thinlung sivangh sawhsawh lawng si ti loin, a sang tukmi a si, an ti. Cu nih cun zeidah a chuahpi ti ah cun a chung i a ummi chemical kha a karhter caah cu nih cun a thlan chuahnak thahri/lam (capillaries) kha a chah hna. Cu tikah, thlan a chuahnak thahri chungah cun thi tlawmpal tete in an lut i a leng ah a hong chuakmi thlan tiangin thi a chuahternak a si, an ti. Thi tampi, a luang hluahmahmi cu a si lo nain thlan chungah khan thi aa cawh. Cu nih cun takvun le taksa kha fah a theihter chinchin i a rawh zong a fawi deuh fawn, an ti. 

 

b) Rom Ralkap pawl nih an tukthuatning: Rom ralkap pawl, mi tukthuat daan hi tihnung tuk balia, tuksum a si. Von chim ah hmul thi aa ling. Jesuh an tuknak le bang cu fungpum sawhsawh a si lo, saphaw hri a si. A tlaihnak cu pakhat a si ko nain saphaw hri bawr in an tuahmi a si caah saphaw hri-tlep 30 nak tlawm lo an komhmi a si. A caan i ralkap pawl an lungthawh he hna aa ton ahcun tam chinchin in an komh tawn, ti a si. Cu saphaw hri ah cun thir an chiah—saphaw hri pakhat ah thir pum hme tete pathum li zong in an temh chihmi an um. Cheukhat hna cu saruh haarmi tete an temh chih rih. An von tuk hna tikah saphaw hri lawng si loin thir bo tete cu an taksa chungah a pil dih i taksa chungah aa kep. Cucu, an von hnu than tikah taksa pelpawi a laak chih. Cun, saruh haarmi tete nih an taksa a thleh dih pinah an thahri zong a chahmi a tampi fawn. Rom ralkap nih misual an tuk tikah an keng, an tawk, an phei le an tanpor, an keza tiangin an tuk dih hna. Chim ah hin ‘urrrr..urrr’!! tiah tihnung tuk ah hmulthi aa ling kho. Mi tampi cu vailam tah hlan hmanh ah tukthuatnak faah celh lo ruangah a thi mi zong an um, ti si. An va thih lo hmanh ah an temtuarning a fah tuk caah ‘hypovolemic sock’ timi an ngah, an si. 

 

c) Hypovolemic sock cu zeidah a si?: Hypo sullam cu ‘low’—niam tinak, vol cu ‘volume’ tinak, emic sullam cu ‘thi, thisen,’ tinak. Cucaah, Hypovolemic sock sullam nih cun, ‘mi pakhat khat nih thi tampi chuah ruangah a tuarmi harhnak kha a sawh duh.’ Cu nih cun, a fah lawng si loin thil dang pali a chuahpi; pakhatnak: an lung ah thi tlik ding a um lo, pahnihnak: thi a chuah tuk tikah tha a dih, lung a mit i an daal, pathumank: kal nih zun tha tein a chuahter kho ti lo, palinak: an dang a caar i an ti haal tuk. Cucu, a dik ko ti a fiannak cu gospel cauk nih fiangte in an langhter. Jesuh Khrih Calvary tlanglei an kaipi lio ah khan a tha nih a tlinh ti lo. A ti faakpi in a haal. Sii lei thiamnak ningin an tuak tikah vailam cung i thlai a si hlan hmanh ah khan thihnak ding tlak in a temtuar cang. Vailam cung thlai lo hmanh khan rak chia hna sehlaw, thihpi tlak in tukthuatnak a tong lawng si loin thinlunglei in nganfahnak lianpi a intuarmi ruangah khan thih tlak bak a si ko, an ti. 

2. Vailam cung fahnak a ingmi

Nihin hmanmi thahnak cu a hlankan tein ‘cu tik, kha tik’ ah a thi lai, ti kha chim cia khawh a si. Thih sii hna an chunh hna, cabuai ah tha tein thutter hnu ah electric hna in an thah hna tikah a fah caan a tawi tuk. Asinain, Jesuh an thahnak kha thah lakah a faak bikmi, faahnak le harnak duhsah tein intuar hnu ah thih a si. ‘Cu tik, kha tik’ ah a thi lai, timi zong chim cia chung awk a tha lo. A min ah ‘Vailam/Vailamtah’ (cross) ti a si. Vailamtah cu thing pahnih; pakhat an tung, cu an tungmi a zatceo uak deuh cunglei kam ah cun thing pakhat an khaang. Cun, vailam cungah thlai ding mi hna cu, cu thing cungah cun an za an zo ter hna. Scotaland tuanbia tial thiam nih a tialning ah cun, "Vailam cungah hin hnipuan ihruk a si lo, takro/fingkaro bakin thlai an si,' a ti. 

 

An kenhnak thir hi a haar tatakmi a si i lehmah 5 in 7 tluk an sau. An zapei ah hlah maw, an kenh hna, tiah rak si dawh a si lo. An baan le an zapei tonnak, ‘kut hliahhlok/baanrek’ zawn ah an khenhchih hna, ti a si. Zeiruangah dah, zapei ah an kenh hna lo, ti ah cun zapei cu taksa le vun deuh a si tikah an takpum a von ithlai tikah a torh lai lo i a tlek lai, ti an phaang. Cucaah cun, an kut hlaihhlok/baanrek ah khenh an si i cucu a fek, an takpum zong tha tein a torh khawh, ti a si. Cun, baanrek ah an khenh hna tikah an kut vialte tlaitu thahri (median nerve) zawn ah a khen caah an kut duh paoh in cawlter kho hna hlah seh, tinak zongah a si, an ti. “A fahtukning hi minung biafang nih chim a tlinh lo” tiah Dr. Metherell nih a chim. An kut lawng si lo, an ke zong ah khenhchih an si rih. 

 

An ke an khenh hna tikah an takpum thlai deuh dingin tang nawn ah khenh an si. Cu ti an takpum thlai deuh in an khenh nakhna a ruang cu fawite in an thaw dawp kho hna hlah seh, tinak ah a si. An thaw dawp lai paoh ah an ke tha an tang/chuah. Metherell chimning ah cun, an baat tuk i an thaw a pih dih tikah “respiratory acidosis” timi level an phaan. Cu nih cun takpum chung i a ummi carbonic acid a karhter tikah thi a linhter i takpum chung i a ummi thi vialte a chuahter, tiah a ti. Cu hnu cun, thaw dih i thih a si ko. Hi zawnte hi a si kho, Jesuh nih, “Ka Pa, na kut chungah ka thlarau kan chanh,” a ti kha.

A hnak ah fei in, a thi tak le thih tak lo an hneksak fawn. Dr. Metherell nih cun, Baibal nih fiangte in a chim lo nain an sawhnak kha a orhlei kam hnakruh kar ah a si lai. Cu an chunh tikah a lung in a thin ah a va thoih ruangah buanbara bantuk, “fluid—the pericardial effusion le the pleural effusion” timi a chuaknak a si. Cu buanbara cu ti bantuk le thi tampi he cawh in a chuak kho, tiah a ti. John nih fiangin a rak hngal lo nain a hmuhmi kha fiangte a rak tial. Nihin sii lei thiamnak he aa kalhnak pakhat hmanh a um lo, an ti. Asinain, John nih cun “thi le ti” tiin thi a tial hmasa. Nihin sii lei thiamsang hna nih cun ‘tii bantuk kha” a chuak hmasa deuh dingin an ruahmi cu a si. Cu zawn ah Metherell nih, Greek le Hebrew holh hi a hnu hmai an tialning hi tu lio English grammar bantuk a si lo. Biafang cu duhning paoh in an rak tial ko. Cu ruangah translation palh deuh zong a si kho i John nih Jesuh hnak in a chuakmi kha tii nakin thi tamdeuh a hmuh ruangah ‘thi le ti’ ti zongin a tial khawhmi a si kho, tiah a chim. 

B. A Thih A Fiannak 

1. A thlan thi in a chuak: Zeitluk thilrit kan phurh hmanh ah thlan in thi a chuak bal lo. Vawlei cungah thlan in thi chuak mi cu Jesuh lawng a si lai dah? Zeiruangah dah a thlan tiang thi a chuak timi a cungah ka tial cang bantuk khan ‘thinlunglei in tihnak nganpi’ a ngeih caah ‘capillaries’ timi an cah ruangah a thlan chuaknak thahri chungah cun thi an lut caah a thlan in thi dor tiang a chuahnak kha a si. Jesuh hi vailam ah rak thlai hmanh hna hlah sehlaw, hi thinlunglei tihnak (high psychological stress le hematidrosis) a tuarmi hi thihpi tlak a si, an ti. 

 

2. An tukhuatnak: Vailam ah thlai lo hmanh va sisehlaw, Rom ralkap nih kha vialte an tuk i hling luchin tiang an chinhmi kha thihpi tlak a si. A thimi zong tampi an rak um taktak ve ko. A va thih lo hmanh ah, India ram ah a zaam kho ding dirhmun cu a si lo. Thihpi tlak a si mi ‘hematidrosis’ a ngeih hnu ah an va hrem rih. Cu hnu ah India ram i zaam ding cu a si kho hrimhrim lo. Vanlawng zong a rak um lo, motor zong a rak um fawn lo. 

 

3. A ke an khiak lo: A sinah an thlai mi hna pahnih cu an ke an khiak hna i Jesuh cu khiak a si lonak kong John thawngtha nih fiangte in a kan chimh. Jesuh hi rak nung ve sehlaw, khiak ve loin an um hrimhrim hnga lo. Cu ruangah cun pei, Pilate zong an va chimh ah khan a khuaruahhar tuk kha, “Cu tluk tuan le ran i thih manh cu” ti phun in. A ruh an khiak lonak ding zong cu Pathian nih a rak timhcia mi a si (Ps 34:20). Zeiruangah dah ruhkhiah an si, tiah cun thi zauzau hna seh, ti duh ah a si. 

 

4. A hnak ah fei in an chunh: Hlan lio ahcun sii lei thiamnak a niam tuk caah Jesuh hi thih taktak loin chikhatte mah hngal loin a thi (ta-rih-lit) i a si lai, a timi zong an um. Rom ralkap pawl hi sii lei thiamnaklei ah an rak niam kho men, nain mi thah cu an thiam tuk (experts an si). Mi thah cu an rian pical bak a si fawn. Khoika zawn dah a faak, an thih fawi ti le a thi maw thi lo, ti hei ti phun cu fiangte in an hngalh khawh. Cu lawng si loin, thongtla pakhat an ven lioah a chuak/zaam sual a si ahcun thong cawngtu kha thah a si ko. Amah nunnak in liamh a si. Cucu, Lamkaltu 16 chungah fiangte in kan hmuh khawh. Cucaah, an iralring tuk. Vailam cung in Jesuh an thumh ah khan a thi cang, ti fiangte in an hngalh hnu lawngah an thumh ko, timi a fiang. 

Biadonghnak

“Jesuh a thi lo, a zaam, aa thither” ti bia-alnak a chimtu swoon theory cu a logical lo tukmi a si. Zumh awktlak lomi a si. Jesuh an tuahtoning hi sii lei thiamnak zong nih thih phu a si ko, tiah hnatlaknak an ngei. Cucaah, Jesuh cu vailam cungah misual caah a thi hrimhrim ko, India ram ah cun a zaam hrimhrim lo, ti hi raltha tein kan chim khawh. 

 

 

Chiarhchanmi: 

 

§  Allen, AC: The Skin: A Clinicopathological Treatise. ed 2. New York, Grune & Stratton Inc, 1967. Sutton, RL Jr: Diseases of the Skin. ed 11. St Louis, CV Mosby Co, 1956.

§  Edwards, William D. “On the Physical Death of Jesus.” Journal of the American Medical Association. March 21, 1986.

§  Foreman, William D. Crucify Him. Grand Rapids: Zondervan, 1990. Hengel, M. Crucifixion in the Ancient World and the Folly of the Message of the Cross, Bowden J (trans.). Philadelphia, Fortress Press, 1977.

§  Hengel, M. Crucifixion in the Ancient World. Philadelphia: Fortress, 1977.

§  Kersten, Holger. Jesus Lived in India: His Unknown Life Before and After the Crucifixion. Secunderabad: OM, 1981.

§  McDowell, J. Evidence That Demands a Verdict: Historical Evidences for the Christian Faith. San Bernardino, California: Here’s Life Pub- lishers, 1979.

§  ____________. More Than a Carpenter. Wheaton, Ill, Tyndale House Publishers, 1977.

§  ____________. The Resurrection Factor. San Bernardino, California: Here’s Life, 1981.

§  Ricciotti, G. The Life of Christ. Zizzamia AI (trans). Milwaukee, Bruce Publishing Co, 1947.

§  Strobel, Lee. “The Medical Evidence.” The Case for Christ: A Journalist’s Personal Investigation of the Evidence for Jesus. Secunderabad: OM, 2007.

§  Tidball, Derek. The Message of the Cross. Leicester: Inter-Varsity Press, 200

 

Post a Comment

0 Comments