Topical Sermon vs Expository Sermon (Part I)
***********************************************************
(Laimi nih kan herhmi maw kan tuah lai kan duhmi ah dah kan i bual rih ko lai?)
An ka chimhning ah cun thawngtha chimning asiloah timhtuahning hi phun 7 hrawng, a tlangpi in an um. Cu lakah cun, hman bikmi tiah ruahmi le a tlawm-tam in a dang sermon phun zong an tel dih tiah ruahmi hna cu topical sermon le expository sermon an si, an ti.
Topical sermon timi cu a fawinak in ‘tlangtaar’ a ngei. Cu tlangtaarmi he a pehtlaimi Baibal caang paoh laak khawh asi. Cun, Baibal caang thimmi chungin biafang pakhat te zong maw, biatluan pakhat te zong maw asiloah phundang deuh in tamhmoih khawh asi i a dang Baibal caang tampi he komh in thawngtha na chim khawh. Tchnak; Rom 1:1 Khrih Jesuh sal le Pathian nih a Thawngtha chim awkah a thim i a auhmi lamkaltu keimah Paul nih ca kan kuat hna, timi ah hin “Khrih Jesuh Sal” “Thawngtha chim a biapitnak” (phundang zongin na tuah khawh) tiin tlangtaar na bunh khawh. Cu tikah, sal timi biafang he aa pehtlaimi paoh na chim khawh. A phi kan chuahning tu cu aa va dang cio ko hnga.
Expository Sermon ah cun tlangtaar na ngeih a hau lo. Asinain, na relmi Baibal caang khan na hrilhfiah. Cucu, Baibal Dal khat ning zong khan asi khawh i Dal hnih-thum zong asi khawh fawn. Rom 1:1 hi kan caang thim hei sisehlaw, pakhatnak ah, ‘Zeiruangah dah a tial? Ahodah a tialtu asi? A tial lioah khoika ah dah a um? A reltu teh mizeidah an si—pumpaak maw asi, Khrihfabu maw, ….? ti bantuk khan na zohfel (study) tuah a hau. Cu hnu ah, na relmi Baibal caang i biafang an sullam le an sawh duhmi an si? timi kha na fianter a herh fawn. Cucu, Exegesis ti zong in auh khawh asi. A sullam cu “chuahter/langhter” (to expose) ti asi. Biafang sullam kha a lengah na hon chuah hna.
Tahchunhnak ah: Rm 1:1 ah ‘….thimmi…’ timi hi phundang ngai asi—‘aphorismanos’ timi a hman. A sullam cu ‘ithen’ ‘cozah zungah biaceihtu theih bu tein nu le va thennak tuah’ khi a sawh duhmi asi, an ti. Cu ti biafang pakhat hnu pakhat kan hrilhfiah khawh lo hmanh ah, a cunglei biahalnak kan tuahmi nih khin kan relmi cauk hi asiloah cacaang hi zeibantuk caa dah asi—ralring peknak maw, cakuat maw, biaphun maw…ti khi a kan fianter.
Laimi nih kan duhmi le uar phun sermon:
Laimi nih kan duhmi le uar phun sermon cu topical sermon hi asi. Baibal caang zong rel huaha loin a hrawnghrang in by-heart mi kha von rel. Tlangtaar von tuah i tlangtaar he a pehtlaimi paoh duhsalam in chim kan hmang i a ngaitu caah ngaih a nuam, kan uar zong le kan hazawh zong asi. Asinain, cu bantuk thawngtha chimtu cu cathiam lo ruang zongah asi kho nain a tam deuh cu thathut ruang zongah asi kan ti khawh. Cu bantuk sermon nih cun ningcang loin Baibal ifiannak le doctrine diklo te hna a chuahpi khawh. Tahchunhnak ah, Jesuh nih a citmi laa fate kong hna kha kan hngakchiat lioah Evangelist pakhat nih a rak kan chimh—a hmailei orhlei ke nih Jerusalem a sawh duh, kehlei ke nih Jericho, a hnulei ke nih Samaria le Galilee, a hnakhaw nih Biakam Hlun le Biakam Thar a sawh duh, a mei cu thazaang a laaknak asi caah Thiang Thlarau a hmuh sakmi asi, a rak ti. Cucu Baibal ning cu a rak si lo ngaingai. Tui ngai le nal ngai in a rak chim. A ngaitu zong nih thawngtha chimtu an tui deuh le au deuh paoh ah ‘Amen’ pek kan thawng ngai ve. Kan itluk bak hna. Cucaah cun, a chimtu kan si zongah, a ngaitu kan si zongah kan duhmi hi zeidah asi? A dik maw dik lo, timi kha tha tein kan ruah a hau cang.
Laimi nih kan herhmi Sermon:
Laimi nih kan herhmi sermon cu expository sermon hi asi. Kum 100 ral a kai cangmi Khrihfa kan si tikah kan thawngtha chimning le kan itimhtuahning kan thlen a hau cang. Kan duhmi sermon nih mi nun a cawm tuk lo. Kan herhmi hi kan tuah a hau. A chimtu lawng si loin a ngaitu zong nih kan herhmi ngaih hi kan huam a hau.
Thawngtha chimtu nih hngalh herhmi, a fawinak in:
1. Catialtu nih aa tinhmi hngalh a herh.
2. Careltu minung kha ahodah a/an si timi hngalh a herh.
Thawngtha chimtu tampi cu kan mah duhnak lawng ka ruat.
Tahchunhnak ah, 2 Korin chung hna kan chim hnga. ‘Korin’ a tialtu hi kan mah ah kan iruah. A tialtu kan si lo. A hmasa bik a rak cohlantu zong kha kan mah local church asi lo. Korin Khrihfabu an si, ti kha kan philh tawn. Cu nih cun, kan relmi Baibal caang nih a tinhmi ngenhnak/hmual ngaih lonak leiah kar a kan hlangpi. Zumhnak diklo a chuahpi.
Laimi nih kan herhmi cu Dal khat hnu Dal khat asiloah, then khat hnu then khat (chim duhmi cu Gen 1-2 sernak kong an si. Asiloah Genesis in Deuteronomy tiang, Joshua in Esther tiang, Job in Solomon Hla tiang, Isaiah in Daniel tiang, Hosea in Malakhi tiang ti bantuk in) hrilhfiah khawh a herh cang.
Expository Sermon nih cun;
a. Baibal a kan relter.
b. Baibal caangkhat lawng si loin a dihlaak in a kan fianter.
c. Baibal hnulei zong fiang deuh in a kan hngalhter.
d. Baibal tinhmi lam ah a kan hruai.
e. A chimtu he a ngaitu he a kan kemh (kan chim duh zong duh lo zongah hrelh lo in chim a hau).
f. Pathian he kan ipehtlaihnak a thancho ter.
Ka saduhthah
• Lairam pastor paohpoah nih expository sermon chim cang sih.
• A ngaitu zong nih expository sermon ngaih zia thiam ve cang sih.
• Baibal tinhning ngenh in sermon kan theihmi a tamtuk ruang le a caan a sau tuk cang ruangah a ruhseh cangmi ruahnak le zumhnak vialte thianh dih si cang seh (thawngtha chimtu dihlak cu ka ti ve lo mu).
• Expository sermon a chim kho lomi cu pastor ah laak lo ding.
• Kum 3-4 hrawng local church ah pastor tuan ve cang nain Baibal voikhat zong a chuahpi kho lomi pastor idin sih. (Genesis in Biathlam tiang a hrilhfiah kho rih lomi)
Ka ruahmi
Topical sermon (a hlan in a tu tiang kan uartuk mi sermon ka chim duhnak) hi a tha lo ka tinak cu asi lo. Cu bantuk thawngtha cun Pathian nih Laimi a rak kan thanh ko. Jesuh citmi la fate kha Baibal tinhning loin phundang dang in sullam an ngeihter zongah Pathian nih thlua a rak chuah thiamthiam ko.
Cu tluk a diklomi hmanh Pathian nih a rak hman i mi nunnak a thlen ahcun Baibal nih a tinhmi ngenh loin thawngtha chim kho chinchin sihlaw, zeitlukindah Pathian nih thlua a chuah chinchin hnga.
Cucaah, Laimi kan duhmi topical sermon lawng chim le ngai ti loin kan herhmi expository sermon hi chim khawh le ngaih ziathiam kan sawm hna.
By Henry Nawlthangbik Hlawnceu
Tikhuangtum
***********************************************************
(Laimi nih kan herhmi maw kan tuah lai kan duhmi ah dah kan i bual rih ko lai?)
An ka chimhning ah cun thawngtha chimning asiloah timhtuahning hi phun 7 hrawng, a tlangpi in an um. Cu lakah cun, hman bikmi tiah ruahmi le a tlawm-tam in a dang sermon phun zong an tel dih tiah ruahmi hna cu topical sermon le expository sermon an si, an ti.
Topical sermon timi cu a fawinak in ‘tlangtaar’ a ngei. Cu tlangtaarmi he a pehtlaimi Baibal caang paoh laak khawh asi. Cun, Baibal caang thimmi chungin biafang pakhat te zong maw, biatluan pakhat te zong maw asiloah phundang deuh in tamhmoih khawh asi i a dang Baibal caang tampi he komh in thawngtha na chim khawh. Tchnak; Rom 1:1 Khrih Jesuh sal le Pathian nih a Thawngtha chim awkah a thim i a auhmi lamkaltu keimah Paul nih ca kan kuat hna, timi ah hin “Khrih Jesuh Sal” “Thawngtha chim a biapitnak” (phundang zongin na tuah khawh) tiin tlangtaar na bunh khawh. Cu tikah, sal timi biafang he aa pehtlaimi paoh na chim khawh. A phi kan chuahning tu cu aa va dang cio ko hnga.
Expository Sermon ah cun tlangtaar na ngeih a hau lo. Asinain, na relmi Baibal caang khan na hrilhfiah. Cucu, Baibal Dal khat ning zong khan asi khawh i Dal hnih-thum zong asi khawh fawn. Rom 1:1 hi kan caang thim hei sisehlaw, pakhatnak ah, ‘Zeiruangah dah a tial? Ahodah a tialtu asi? A tial lioah khoika ah dah a um? A reltu teh mizeidah an si—pumpaak maw asi, Khrihfabu maw, ….? ti bantuk khan na zohfel (study) tuah a hau. Cu hnu ah, na relmi Baibal caang i biafang an sullam le an sawh duhmi an si? timi kha na fianter a herh fawn. Cucu, Exegesis ti zong in auh khawh asi. A sullam cu “chuahter/langhter” (to expose) ti asi. Biafang sullam kha a lengah na hon chuah hna.
Tahchunhnak ah: Rm 1:1 ah ‘….thimmi…’ timi hi phundang ngai asi—‘aphorismanos’ timi a hman. A sullam cu ‘ithen’ ‘cozah zungah biaceihtu theih bu tein nu le va thennak tuah’ khi a sawh duhmi asi, an ti. Cu ti biafang pakhat hnu pakhat kan hrilhfiah khawh lo hmanh ah, a cunglei biahalnak kan tuahmi nih khin kan relmi cauk hi asiloah cacaang hi zeibantuk caa dah asi—ralring peknak maw, cakuat maw, biaphun maw…ti khi a kan fianter.
Laimi nih kan duhmi le uar phun sermon:
Laimi nih kan duhmi le uar phun sermon cu topical sermon hi asi. Baibal caang zong rel huaha loin a hrawnghrang in by-heart mi kha von rel. Tlangtaar von tuah i tlangtaar he a pehtlaimi paoh duhsalam in chim kan hmang i a ngaitu caah ngaih a nuam, kan uar zong le kan hazawh zong asi. Asinain, cu bantuk thawngtha chimtu cu cathiam lo ruang zongah asi kho nain a tam deuh cu thathut ruang zongah asi kan ti khawh. Cu bantuk sermon nih cun ningcang loin Baibal ifiannak le doctrine diklo te hna a chuahpi khawh. Tahchunhnak ah, Jesuh nih a citmi laa fate kong hna kha kan hngakchiat lioah Evangelist pakhat nih a rak kan chimh—a hmailei orhlei ke nih Jerusalem a sawh duh, kehlei ke nih Jericho, a hnulei ke nih Samaria le Galilee, a hnakhaw nih Biakam Hlun le Biakam Thar a sawh duh, a mei cu thazaang a laaknak asi caah Thiang Thlarau a hmuh sakmi asi, a rak ti. Cucu Baibal ning cu a rak si lo ngaingai. Tui ngai le nal ngai in a rak chim. A ngaitu zong nih thawngtha chimtu an tui deuh le au deuh paoh ah ‘Amen’ pek kan thawng ngai ve. Kan itluk bak hna. Cucaah cun, a chimtu kan si zongah, a ngaitu kan si zongah kan duhmi hi zeidah asi? A dik maw dik lo, timi kha tha tein kan ruah a hau cang.
Laimi nih kan herhmi Sermon:
Laimi nih kan herhmi sermon cu expository sermon hi asi. Kum 100 ral a kai cangmi Khrihfa kan si tikah kan thawngtha chimning le kan itimhtuahning kan thlen a hau cang. Kan duhmi sermon nih mi nun a cawm tuk lo. Kan herhmi hi kan tuah a hau. A chimtu lawng si loin a ngaitu zong nih kan herhmi ngaih hi kan huam a hau.
Thawngtha chimtu nih hngalh herhmi, a fawinak in:
1. Catialtu nih aa tinhmi hngalh a herh.
2. Careltu minung kha ahodah a/an si timi hngalh a herh.
Thawngtha chimtu tampi cu kan mah duhnak lawng ka ruat.
Tahchunhnak ah, 2 Korin chung hna kan chim hnga. ‘Korin’ a tialtu hi kan mah ah kan iruah. A tialtu kan si lo. A hmasa bik a rak cohlantu zong kha kan mah local church asi lo. Korin Khrihfabu an si, ti kha kan philh tawn. Cu nih cun, kan relmi Baibal caang nih a tinhmi ngenhnak/hmual ngaih lonak leiah kar a kan hlangpi. Zumhnak diklo a chuahpi.
Laimi nih kan herhmi cu Dal khat hnu Dal khat asiloah, then khat hnu then khat (chim duhmi cu Gen 1-2 sernak kong an si. Asiloah Genesis in Deuteronomy tiang, Joshua in Esther tiang, Job in Solomon Hla tiang, Isaiah in Daniel tiang, Hosea in Malakhi tiang ti bantuk in) hrilhfiah khawh a herh cang.
Expository Sermon nih cun;
a. Baibal a kan relter.
b. Baibal caangkhat lawng si loin a dihlaak in a kan fianter.
c. Baibal hnulei zong fiang deuh in a kan hngalhter.
d. Baibal tinhmi lam ah a kan hruai.
e. A chimtu he a ngaitu he a kan kemh (kan chim duh zong duh lo zongah hrelh lo in chim a hau).
f. Pathian he kan ipehtlaihnak a thancho ter.
Ka saduhthah
• Lairam pastor paohpoah nih expository sermon chim cang sih.
• A ngaitu zong nih expository sermon ngaih zia thiam ve cang sih.
• Baibal tinhning ngenh in sermon kan theihmi a tamtuk ruang le a caan a sau tuk cang ruangah a ruhseh cangmi ruahnak le zumhnak vialte thianh dih si cang seh (thawngtha chimtu dihlak cu ka ti ve lo mu).
• Expository sermon a chim kho lomi cu pastor ah laak lo ding.
• Kum 3-4 hrawng local church ah pastor tuan ve cang nain Baibal voikhat zong a chuahpi kho lomi pastor idin sih. (Genesis in Biathlam tiang a hrilhfiah kho rih lomi)
Ka ruahmi
Topical sermon (a hlan in a tu tiang kan uartuk mi sermon ka chim duhnak) hi a tha lo ka tinak cu asi lo. Cu bantuk thawngtha cun Pathian nih Laimi a rak kan thanh ko. Jesuh citmi la fate kha Baibal tinhning loin phundang dang in sullam an ngeihter zongah Pathian nih thlua a rak chuah thiamthiam ko.
Cu tluk a diklomi hmanh Pathian nih a rak hman i mi nunnak a thlen ahcun Baibal nih a tinhmi ngenh loin thawngtha chim kho chinchin sihlaw, zeitlukindah Pathian nih thlua a chuah chinchin hnga.
Cucaah, Laimi kan duhmi topical sermon lawng chim le ngai ti loin kan herhmi expository sermon hi chim khawh le ngaih ziathiam kan sawm hna.
By Henry Nawlthangbik Hlawnceu
Tikhuangtum
0 Comments